Σημείωση 1: Θα ομολογήσω ότι πολλά απ’αυτά τα πήρα απ’το Awaken the Giant Within του Tony Robbins και άλλα από το Emotions Revealed του Ekman,το Emotional Intelligence του Goleman και το Psycho-Cybernetics του Maxwell Maltz.
Για μένα είναι και τα 4 αγαπημένα βιβλία, αλλά ιδίως το πρώτο και το τελευταίο, μόνο και μόνο γιατί πραγματικά τα λένε και τα εξηγούν πολύ απλά και όμορφα, με πολλές λεπτομέρειες και παραδείγματα, κατανοητά και λογικά.
Σημείωση 2: Όπως και τα 10 Συναισθήματα της Δύναμης, έτσι και τα 10 Σήματα Δράσης, θέλουν ΠΟΛΥ εκπαίδευση, επανάληψη, να τα τοιχοκολλήσεις σε μέρος που να μπορείς να τα δεις εύκολα όταν είσαι “στις μαύρες σου”, ώστε να μπορέσεις να δεις πως να σταματήσεις το εκάστοτε λαμπάκι να αναβοσβήνει.
Στο άρθρο Τι δε σου λένε για τα αρνητικά συναισθήματα, μαζί με τα πολλά ωραία που είπαμε, όπως ποια είναι μία παγίδα που πρέπει να προσέχεις, είπαμε πως τα “αρνητικά” συναισθήματα είναι στην πραγματικότητα κάτι πολύ καλό:
Σήματα κινδύνου και δράσεως.
Δεν είναι κάτι που πρέπει να μεγαλοποιούμε ή να υποτιμούμε.
Είναι απλά οι ενδείξεις.
Επίσης μιλήσαμε για τα αντίδοτα της Δυσφορίας και του Φόβου και τα αντίδοτα του Πόνου, της Αγανάκτησης και του Θυμού
Πάμε λοιπόν να δώσουμε όσο πιο κατανοητές, ακριβείς και απλές ερμηνείες γίνεται για τις επόμενες 3 “οικογένειες” συναισθημάτων, και τα αντίστοιχα αντίδοτά τους: την Απογοήτευση, τις Τύψεις και τις Ενοχές, και την Ανεπάρκεια ή Κατωτερότητα, ή την αίσθηση ότι είμαστε Ανίκανοι.
ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ
Κατά καιρούς όλοι μας αισθανόμαστε απογοητευμένοι, είτε από τον εαυτό μας, είτε από τους καρπούς των προσπαθειών μας, είτε από τους άλλους.
Όμως, όπως και με τα υπόλοιπα αρνητικά συναισθήματα, αν καταλάβεις τι σημαίνει, είναι πολύ θετικό και βοηθητικό συναίσθημα.
Το μήνυμα που θέλει να σου περάσει η απογοήτευση είναι ότι:
Μία προσδοκία που είχες μάλλον δεν πρόκειται να συμβεί.
Μάλλον είναι ώρα να αλλάξεις τις προσδοκίες σου και να τις κάνεις πιο κατάλληλες για την περίσταση.
Τις περισσότερες φορές απογοητευόμαστε γιατί δεν γίνεται αυτό που περιμέναμε.
Η συσσωρευμένη απογοήτευση οδηγεί στον συναισθηματικό πόνο που περιγράψαμε στο προηγούμενο άρθρο. Οπότε, προκειμένου να μη συσσωρευτεί, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί έγκαιρα (πάρε το αντίδοτο).
ΑΝΤΙΔΟΤΟ της Απογοήτευσης:
1. Αμέσως βρες κάτι που να μπορείς να μάθεις από την περίσταση που θα μπορούσε να σε βοηθήσει στο μέλλον.
Ίσως να ξεπέρασες τον εαυτό σου σε μερικά πράγματα, και να έμαθες ότι είναι εφικτά ακόμη περισσότερα.
Ίσως να παρατήρησες κάτι διαφορετικό.
Ίσως έκανες κάποια λάθη και έμαθες μέσα από αυτά.
Όπως και να’χει, βρες και κατέγραψε το οτιδήποτε έμαθες και δεν πρέπει να επαναλάβεις στο μέλλον.
2. Θέσε ένα νέο στόχο.
Όχι πιο χαμηλό, αλλά κατά κάποια έννοια, πιο ολοκληρωμένο και λίγο διαφορετικό.
Κάτι που θα σε εμπνέει ακόμη περισσότερο από τον προηγούμενο στόχο.
Κάτι για το οποίο μπορείς άμεσα να κάνεις κάποια πρόοδο και να ξαναρχίσεις να παίρνεις μικρές νίκες και επιτυχίες.
3. Συνειδητοποίησε ότι ίσως να βιάζεσαι να κρίνεις.
Τείνουμε να δίνουμε μια μονιμότητα σε ολα και να πιστεύουμε ότι θα διαρκέσουν για πάντα, και ιδίως για τα αρνητικά. Όμως τις περισσότερες φορές, όλα είναι παροδικά (“Τα πάντα ρει”).
Οπότε μη βιάζεσαι να καταλήξεις σε συμπεράσματα.
Συνήθως αυτά είναι προσωρινές προκλήσεις και μαθήματα που πρέπει να μάθεις να ανταπεξέρχεσαι.
Θυμήσου ότι “Οι καθυστερήσεις, δεν είναι και απαρνήσεις”.
Εάν έχεις μη ρεαλιστικές, και τρελά ψηλές προσδοκίες, και περιμένεις να τα πετύχεις όλα με την πρώτη ή με τη δεύτερη, ή και με την πέμπτη προσπάθεια, έχεις προετοιμάσει το έδαφος για ΠΟΛΥ μεγάλες απογοητεύσεις.
Αποδέξου ότι στην αρχή θα αποτύχεις ΠΟΛΛΕΣ φορές και κάνε το καλύτερο που μπορείς, χωρίς να χάνεις χρόνο.
“Πέσε κάτω εφτά φορές, σήκω οκτώ” ~Ιαπωνική παροιμία
Αποδέξου ότι ο χάρτης της πραγματικότητας που έχεις, δεν είναι και πολύ ακριβής (μιας και δεν έχεις ακόμη την εμπειρία), και πώς μέχρι να γίνει πιο ακριβής, θα πέφτεις πάνω σε τοίχους και εμπόδια.
Επίσης, διάβασε αυτό εδώ το άρθρο για το “Τι δε σου λένε για την Αισιοδοξία;“, και άρχισε να θέτεις καλύτερες ερωτήσεις.
ΤΥΨΕΙΣ & ΕΝΟΧΕΣ
Είναι θυμός ο οποίος στρέφεται προς τα έσω.
Είσαι θυμωμένος και κατηγορείς τον εαυτό σου.
Είναι απ’τα συναισθήματα που οι περισσότεροι άνθρωποι θα κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν.
Το μήνυμα αυτών των συναισθημάτων είναι:
Έχεις παραβιάσει (ή ξεπεράσει) τα όρια, σε μια (ή και περισσότερες) από τις υψηλότερες αρχές σου.
Θα πρέπει να συνειδητοποιήσεις:
- Ποια είναι αυτή η αρχή στην οποία πιστεύεις ακράδαντα ότι ισχύει, συνειδητή ή ασυνείδητη.
- Πώς και πότε την παραβίασες και
- Να κάνεις κάτι ΑΜΕΣΩΣ για να σιγουρέψεις ότι δεν πρόκειται να ξανασυμβεί στο μέλλον.
Μερικοί ίσως να προσπαθούν να καταπιέσουν αυτά τα συναισθήματα, και απαρνούνται ότι τα αισθάνονται.
Ίσως με τον καιρό υποχωρήσουν απ’το συνειδητό, αλλά σίγουρα θα παραμένουν μέσα τους έως ότου τα επιλύσουν.
Το να τα αγνοήσουν ή να τα καταπιέσουν θα τα κάνει να επιστρέψουν αργότερα πολύ πιο δυνατά (όπως είπαμε στο Τι δε σου λένε για τα αρνητικά συναισθήματα), είτε με τη μορφή ψυχολογικών, είτε και σωματικών προβλημάτων.
Ο ρόλος τους και πάλι, όπως όλα τα υπόλοιπα αρνητικά συναισθήματα, είναι να σε κινητοποιήσουν να κάνεις κάτι.
Το να κάθεσαι να αναλώνεσαι σε αυτά, και να αισθάνεσαι ένοχος και κατώτερος για το υπόλοιπο της ζωής σου, σίγουρα δεν θα βοηθήσει ούτε εσένα, ούτε τους γύρω σου.
Οπότε, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις, είναι να πάρεις το αντίδοτο:
ΑΝΤΙΔΟΤΟ των Τύψεων και των Ενοχών:
1. Αναγνώρισε ότι έχεις παραβιάσει μία σοβαρή Αρχή σου, και ΠΟΙΑ είναι αυτή η αρχή.
Κατέγραψε την κάπου να τη θυμάσαι.
Θυμήσου άλλες φορές στο παρελθόν που την παραβίασες και πώς αισθανόσουν, και αντίθετα, άλλες φορές που την ακολούθησες και πόσο καλύτερα μετά αισθανόσουν.
2. Κατάλαβε ότι μια πράξη δεν χαρακτηρίζει κανέναν “κάπως”.
Οι επαναλαμβανόμενες πράξεις είναι αυτές που δημιουργούν τις συνήθειες και διαμορφώνουν τον χαρακτήρα σου.
“Πρόσεχε τις σκέψεις σου, γιατί γίνονται οι λέξεις σου.
Πρόσεχε τις λέξεις σου, γιατί γίνονται οι πράξεις σου.
Πρόσεχε τις πράξεις σου, γιατί γίνονται οι συνήθειές σου.
Πρόσεχε τις συνήθειές σου, γιατί γίνονται ο χαρακτήρας σου.
Πρόσεχε το χαρακτήρα σου, γιατί γίνεται το πεπρωμένο σου.”
~Μαχάτμα Γκάντι
Οπότε μην αρχίσεις να προτρέχεις σε συμπεράσματα για το “ποιος είσαι”, “τι έγινες” κλπ. Όμως…
3. Δεσμεύσου απόλυτα πως αυτή η συμπεριφορά δεν θα επαναληφθεί στο μέλλον.
Είτε σιγανά στον εαυτό σου, είτε μπροστά στους άλλους, δεσμεύσου πως αυτή η συμπεριφορά δεν θα ξανασυμβεί στο μέλλον.
Επανέλαβε στο μυαλό σου το πώς, εάν μπορούσες να ξαναζήσεις τη στιγμή, θα αντιμετώπιζες την ίδια κατάσταση για την οποία αισθάνεσαι ενοχές, με τρόπο συνεπή με τις υψηλότερες προσωπικές σου Αρχές.
Κάνε “νοητικές πρόβες“.
Βρες ποια θα ήταν η καλύτερη συμπεριφορά/απάντηση, και πρόβαρέ την στο μυαλό σου να την κάνεις/λες ιδανικά έτσι όπως θα ήθελες να γίνει.
Κάν’το μερικές φορές αυτό, και θα σου είναι πολύ πιο εύκολο εάν ξανασυμβεί, να δράσεις έτσι όπως προέβλεψες.
4. Κάνε και άλλες πρόβες / αυτοσχεδιασμούς στο μυαλό σου.
Δοκίμασε το στο νου σου, πώς θα αντιμετωπίσεις, ιδανικά, παρόμοιες καταστάσεις, εμπόδια και πειρασμούς (που αναπόφευκτα θα συμβούν) στο μέλλον.
Όσο πιο ζωντανά και με περισσότερες λεπτομέρειες “προβάρεις” (φανταστείς) τις ιδανικότερες απαντήσεις / συμπεριφορές, και τον εαυτό σου να δρα έτσι όπως θες, τόσο καλύτερα θα σου εντυπωθεί.
Θα σου είναι πιο εύκολο να δρασεις έτσι στο μέλλον.
ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ, ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑ
Συνήθως έχουμε έναν τελείως άδικο κανόνα για να καθορίσουμε εάν είμαστε ανεπαρκείς και ανίκανοι ή όχι.
Τις περισσότερες φορές για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι είμαστε ανίκανοι, θα πρέπει να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους.
Αλλά κάθε φορά που θα μπαίνεις σε διαδικασία σύγκρισης με άλλους, πάντα θα βγαίνεις δεύτερος και θα καλλιεργείς την εικόνα ότι είσαι χειρότερος ή κατώτερος απ’τους άλλους.
Ο καλύτερος χειρουργός του κόσμου πάει να μάθει να παίζει κιθάρα.
Αν έστω και για μια στιγμή κάτσει να συγκριθεί με τον καλύτερο κιθαρίστα του κόσμου, ή ακόμα και με τον δάσκαλό του, θα αισθανθεί ότι είναι τελείως ανίκανος.
Όμως, αντί να κάτσει να το πολυσκεφτεί, ξέρει ότι κάνει τόσα άλλα που ο κιθαρίστας δεν μπορεί να κάνει.
Και όταν το αναλογιστεί αυτό, καθώς και το ότι δεν μαθαίνει κιθάρα για να γίνει ο καλύτερος του κόσμου, αλλά για να είναι “λειτουργικός”, να μπορεί να παίζει μερικά τραγούδια, σταματά να αισθάνεται ανικανότητα.
Το μήνυμα που θέλουν να σου περάσουν αυτά τα συναισθήματα είναι πως:
Προς το παρόν δεν έχεις το επίπεδο της ικανότητας που απαιτείται για την παρούσα δουλειά.
Χρειάζεσαι περισσότερες πληροφορίες, κατανόηση, στρατηγικές, εργαλεία, ή και αυτοπεποίθηση.
Η αυτοπεποίθηση, χτίζεται μέσα από τις προσωπικές επιτυχίες, οι οποίες πάντα έρχονται μετά από πολλές αποτυχίες, μάθηση και βελτίωση.
Μάλιστα είναι ευρέως διαδεδομένα τα ψυχολογικά πειράματα που γίνονται για την “δημιουργία” αυτών των συναισθημάτων κατωτερότητας στα πλαίσια του εργαστηρίου.
Το μόνο που χρειάζεται να κάνει ο ερευνητής, είναι να βάλει σε μια ομάδα ανθρώπων ένα απλό τεστ, και να πει ειλικρινά ότι “ο μέσος άνθρωπος ολοκληρώνει αυτό το τεστ σε 5 λεπτά (πχ)” (που μπορεί ο πραγματικός χρόνος να είναι 25 λεπτά).
Πάντα, όταν χτυπήσει το κουδουνάκι ότι πέρασε αυτός ο χρόνος, η επίδοση όλων πέφτει, καθώς αισθάνονται ότι είναι ηλίθιοι και χειρότεροι από τον μέσο άνθρωπο.
Έτσι, πολύ εύκολα, δημιουργούνται αισθήματα κατωτερότητας και ανικανότητας.
Μην πέσεις θύμα της κατωτερότητας.
ΑΝΤΙΔΟΤΟ Ανικανότητας, Ανεπάρκειας, Κατωτερότητας:
1. Αναρωτήσου κατ’αρχάς:
“Είναι πραγματικά το κατάλληλο συναίσθημα το οποίο νοιώθω σε αυτή την κατάσταση;
Είμαι πραγματικά ανεπαρκής, ή μήπως πρέπει να αλλάξω τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα;”
Μήπως έχεις θέσει πολύ ψηλά τον πήχη, και δεν έχεις σκεφτεί όλη την πορεία και τα μικρότερα βήματα που προηγούνται αυτού που φαντάζεσαι;
Μήπως σου είχε φανεί κάτι εύκολο και είχες υποτιμήσει το πόσο χρόνο, κόπο και ενέργεια θέλει για να επιτευχθεί;
2. Μήπως πέφτεις θύμα των “Αυθαίρετων Προϋποθέσεων” του μυαλού σου;
Αυτό γίνεται σαν αμυντικός μηχανισμός για να αναβάλλεις αυτό που φοβάσαι, αλλά ξέρεις πως θα σ’αρέσει…
Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα για αυτόν τον κίνδυνο που παραμονεύει κάθε φορά που πάμε να κάνουμε το επόμενο βήμα εδώ: Αποφάσισε και ξεκίνα με δύναμη
- Μήπως πιστεύεις ότι για να μπεις στην πίστα να χορέψεις θα πρέπει να είσαι καλύτερος απ’τον Michael Jackson
- Ή ότι για να ξεκινήσεις να ζωγραφίζεις θα πρέπει να έχεις δει τα 1450871 βίντεο του Bob Ross;
- Ή ότι για να πας στην Χ χώρα θα πρέπει να ξέρεις τη γλώσσα;
- Ή ότι για να αλλάξει η οικονομική σου κατάσταση θα πρέπει να αλλάξει πρώτα η κυβέρνηση ή να βγει η Ελλάδα απ’την κρίση;
Ξανασκέψου ότι όλες οι προϋποθέσεις που έχεις στο μυαλό σου, μπορεί να είναι τελείως αυθαίρετες και να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό…
Και ανέλαβε την πλήρη ευθύνη για να πάρεις ξανά τον έλεγχο.
3. Εκτίμησε την ενθάρρυνση που σου δίνουν αυτά τα συναισθήματα να γίνεις καλύτερος.
Χρησιμοποίησε αυτά τα συναισθήματα σαν κινητήριες δυνάμεις, και όχι σαν άγκυρες που σε κρατάνε πίσω.
Αποδέξου ότι δεν είσαι τέλειος.
Βασικά ότι κανένας άνθρωπος και τίποτα στον κόσμο αυτό δεν είναι και δεν πρόκειται να γίνει τέλειο, αλλά όλα ακολουθούν μία εξελικτική πορεία.
Αφοσιώσου σε αυτό που οι Ιάπωνες ονομάζουν “Kaizen” – τη Συνεχή και Ατέρμονη Βελτίωση αυτού του τομέα, και θα κάνεις το πρώτο βήμα κατά της ανεπάρκειας.
Με το που θα αρχίσεις να βελτιώνεσαι, αυτά τα συναισθήματα θα μειωθούν δραματικά.
4. Αποδέξου την ανεπάρκεια αυτή, και κάνε κάτι για αυτό.
Βρες ένα πρότυπο, κάποιον που βρίσκεται πολύ πιο μπροστά από εσένα στον τομέα που αισθάνεσαι ανεπάρκεια, και πες του να σε βοηθήσει.
Να σου δείξει τι ισχύει και τι όχι, πώς σκέφτεται, τι θα έκανε στη θέση σου ή να σε “προπονήσει”.
Δεν χρειάζεται να ξαναεφεύρεις τον τροχό.
Γι’αυτό υπάρχουν οι μέντορες και οι δάσκαλοι.
Γιατί ο χρόνος είναι πολύτιμος και δεν είναι αρκετός για να εφεύρουμε ξανά τα ίδια και τα ίδια.
Σου τα έχω σε αφίσα να τα κολλήσεις στον τοίχο!
Η λίστα με τα αρνητικά συναισθήματα και τις ερμηνείες τους δεν θα είναι ποτέ πλήρης.
Εξερεύνησε τα δικά σου συναισθήματα και σήματα δράσης, και μην περιμένεις ποτέ να εξαλειφθούν πλήρως, γι’αυτό μάθε να τα διαχειρίζεσαι.
Αν όλα τα πράγματα ήταν το ίδιο εύκολα, όλοι θα έκαναν τα ίδια.
Θυμίσου πως όσο τα αγνοούμε, αυτά θα ενισχύονται όλο και περισσότερο, μέχρι να τους δώσουμε σημασία.
Γι’αυτό μάθε να τα διαχειρίζεσαι, να τα κατανοείς και να τα εκτιμάς για τις χρήσιμες πληροφορίες που σου δίνουν, αλλά και να δρας άμεσα και στοχευμένα, ώστε να μην προλάβουν να σε κατακλύσουν και πάρουν τον έλεγχο της ζωής σου.
Για τους συνδρομητές είναι ήδη έτοιμο το Πόστερ με τα 10 σήματα δράσης, και μπορούν να το βρουν στην “εργαλειοθήκη” τους με τα υπόλοιπα δωράκια. :)
Μπορείς να γίνεις συνδρομητής, βάζοντας το όνομά σου και το email σου στα δεξιά, και να κατεβάσεις αρκετά πράγματα που έχω δωρεάν για τους συνδρομητές.
Αν θες να διαβάσεις ανάλογα άρθρα, ξεκίνα με αυτά:
